Η εφηβεία γενικά μιλώντας είναι μία πολύ υγιή περίοδος, χωρίς πολλές ασθένειες ή προβλήματα υγείας γενικότερα, στην πλειοψηφία τους. Γιατί οι έφηβοι παίρνουν ριψοκίνδυνες αποφάσεις;;
Γεγονότα ριψοκίνδυνης ή παραβατικής συμπεριφοράς εφήβων
· Συγκριτικά με τους ενήλικες, οι έφηβοι διαπράττουν περισσότερα εγκλήματα.
· Η εγκληματικότητα αυξάνει από την προ εφηβεία στην εφηβεία κορυφώνεται γύρω στην ηλικία των 18 και μετά μειώνεται. Το ίδιο ισχύει και για τα εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας.
· Ένα περίεργο γεγονός είναι ότι οι έφηβοι πνίγονται πολύ συχνότερα, το οποίο είναι περίεργο επειδή είναι δυνατοί στην πλειοψηφία τους και έχουν πολλή αντοχή.
· Συγκριτικά με τους ενήλικες, οι έφηβοι κάνουν συχνότερα απόπειρες αυτοκτονίας. Η κορύφωση είναι στην ηλικία των 18 όπως στα εγκλήματα ιδιοκτησίας, στα θανάσιμα και μη θανάσιμα εγκλήματα.
Μύθοι για την ανάληψη ρίσκων από εφήβους
- Οι έφηβοι είναι παράλογοι. Αλλά όπως φαίνεται όταν φτάνουν την ηλικία των 15-16 είναι εξίσου καλοί με τους ενήλικες στην επίλυση λογικών προβλημάτων.
- Οι έφηβοι υποτιμούν το ρίσκο. Αλλά εάν δώσεις στα άτομα διαφορετικών ηλικιών ερωτηματολόγια ρωτώντας τους πόσο πιθανό είναι να τους συμβούν επικίνδυνα πράγματα, οι έφηβοι τείνουν να υπερεκτιμούν τα ρίσκα περισσότερο από τους ενήλικες.
- Κάποιοι άνθρωποι σκέφτονται ότι οι έφηβοι πιστεύουν ότι είναι ευάλωτοι. (με αυταπάτες ευαλωτότητας). Και έχουν, αλλά το ίδιο ισχύει και για τους ενήλικες. Δεν υπάρχει καμία διαφορά σε αυτό.
- Οι έφηβοι δεν το σκέφτονται καλά όταν παίρνουν αποφάσεις. Αλλά, φτάνοντας στην ηλικία των 15-16 ετών είναι τόσο καλοί, όσο θα είναι και ως ενήλικες.
- Οι έφηβοι δεν γνωρίζουν τους κινδύνους που συνδέονται με τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. Δεν ισχύει, δεδομένου ότι ξοδεύουμε πολλά χρήματα στην παιδεία, ώστε να μάθουν ποιες είναι οι ριψοκίνδυνες συμπεριφορές.
Εάν οι έφηβοι είναι τόσο έξυπνοι γιατί τότε κάνουν τόσο χαζά πράγματα;;
Μία εναλλακτική οπτική…..
- Η αυξημένη ανάληψη ρίσκων στην εφηβεία δεν είναι εξαιτίας γνωσιακών ελλείψεων.
- Η αυξημένη ανάληψη ρίσκων είναι το προϊόν ψυχοκοινωνικών παραγόντων, όχι πνευματικών, όχι ανωριμότητας.
- Η ανάληψη ρίσκου στην εφηβεία είναι κανονιστική.
- Η ανάληψη ρίσκων στην εφηβεία είναι εξελικτικά προσαρμοστική. (πάρτε για παράδειγμα άλλα θηλαστικά στην εφηβεία τους, όπου αφήνουν τους ενήλικες που τα προστατεύουν, ώστε να βγουν στην άγρια ζωή να βρουν ένα ή παραπάνω συντρόφους. Κι όμως υπάρχουν ανταγωνιστές και αρπακτικά εκεί έξω. Παρόλα αυτά βγαίνουν έξω στον πραγματικό κόσμο.) Είναι καλό πράγμα που οι έφηβοι παίρνουν ρίσκα.
ΠΩΣ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΛΟΙΠΟΝ ΤΑ ΡΙΣΚΑ ΚΑΙ ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΡΙΣΚΑ ΠΑΙΡΝΟΥΝ;
To ΔΥΑΔΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ των ριψοκίνδυνων αποφάσεων της εφηβείας
Α) Σύστημα Επεξεργασίας Κινήτρων
Συνδέεται με την αποτίμηση και την πρόβλεψη πιθανών ανταμοιβών και τιμωριών και με την επεξεργασία συναισθηματικών και κοινωνικών πληροφοριών
· Υφίσταται πολύ μεγάλες αλλαγές στην προ και μέση εφηβεία.
· Συνδέεται με την αύξηση της δραστηριότητας της ντοπαμίνης.
· Αύξηση της ντοπαμίνης στην εφηβεία και μείωση μετά το πέρας αυτής.
Οι αλλαγές έχουν ως αποτέλεσμα:
· Αυξημένη προσοχή σε βραβεία
· Αυξημένη αναζήτηση εντυπωσιασμού
· Αυξημένη συναισθηματική διέγερση
· Αυξημένη προσοχή στην κοινωνική πληροφόρηση
Β) Γνωσιακό Σύστημα Ελέγχου
Συνδέεται με τη μνήμη εργασίας, το λογικό συλλογισμό, το σχεδιασμό και τη ρύθμιση των παρορμήσεων
· Αυξάνεται σταδιακά, από την προεφηβική ηλικία, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας των 20, και είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητο από την εφηβεία.
Οι αλλαγές έχουν ως αποτέλεσμα:
· Καλύτερο έλεγχο της παρορμητικότητας
· Καλύτερο συναισθηματικό και γνωσιακό συντονισμό
· Περισσότερη προνοητικότητα
· Σχεδιασμός μπροστά
Η Διαφορετική ανάπτυξη αυτών των 2 είναι πολύ σημαντική
Το TIMING είναι το Παν
· Η διέγερση του συστήματος επεξεργασίας κινήτρων συμβαίνει νωρίς στην εφηβεία, γύρω στην εφηβεία.
· Η ωρίμανση στου γνωσιακού συστήματος ελέγχου είναι σταδιακό και όχι ολοκληρωμένο μέχρι το τέλος της εφηβείας ή αρχή της ενηλικίωσης.
· Ο «επιταχυντής» ενεργοποιείται πριν εγκατασταθεί ένα καλό «σύστημα φρένων».
Η ανισορροπία στην ωριμότητα κάνει τη μέση εφηβεία (14-17 ετών) μια ιδιαίτερα ευάλωτη περίοδος για ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Αυτή η ευαλωτότητα επιδεινώνεται από την παρουσία των συνομήλικων επειδή οι συνομήλικοι ενεργοποιούν το σύστημα επεξεργασίας κινήτρων. Οι έφηβοι ψάχνουν την αμοιβή/βραβείο και προτιμούν τη βραχυπρόθεσμη ικανοποίηση. Αναφορικά με τον έλεγχο της παρορμητικότητας, το «σκέψου πριν δράσεις» αυξάνεται σταδιακά. Οι ενήλικες είναι καλύτεροι σε αυτό και συνεχίζει και μετά την ηλικία των είκοσι. Τέλος, Οι ενήλικες τείνουν να σκέφτονται περισσότερο πριν κάνουν την πρώτη τους κίνηση σε ένα δύσκολο πρόβλημα, συγκριτικά με τους εφήβους.
Η ανάληψη ριψοκίνδυνων συμπεριφορών κατά τη διάρκεια της εφηβείας συνήθως συμβαίνει σε ομάδες.
ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ…
- Τα περισσότερα πειράματα με αλκοόλ και παράνομες ουσίες συμβαίνουν με συνομηλίκους.
- Το ρίσκο για ένα σοβαρό αυτοκινητιστικό ατύχημα αυξάνεται σημαντικά με την παρουσία των συνομηλίκων επιβατών.
- Οι έφηβοι είναι σχετικά πιο πιθανό από τους ενήλικες να διαπράξουν εγκλήματα σε ομάδες παρά μόνοι τους.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι έφηβοι απλώς περνούν περισσότερο χρόνο σε ομάδες;
Οι έφηβοι αλλά όχι οι ενήλικες, παρουσιάζουν μεγαλύτερη ενεργοποίηση κατά την αναμονή πιθανής λήψης μιας μεγάλης ανταμοιβής παρουσία συνομηλίκων σε σύγκριση με το να είναι μόνοι τους.
ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗΤΩΝ ΣΥΝΟΜΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ
- Οι έφηβοι τα κάνουν όλα σε ομάδες.
- Οι έφηβοι πιέζουν ο ένας τον άλλο να πάρουν ρίσκα.
- Οι έφηβοι ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον να συμπεριφέρονται με συγκεκριμένους τρόπους.
Προσπαθούν άραγε να ευχαριστήσουν ή να εντυπωσιάσουν τους φίλους/συνομήλικους τους;;
- Η αυξημένη αξία ανταμοιβής των συνομηλίκων κατά την εφηβεία αυξάνει την ευαισθησία ανταμοιβής.
- Αυτό εντείνει την ανισορροπία μεταξύ των συστημάτων και αυξάνει την πιθανότητα επικίνδυνης συμπεριφοράς.
- Ο αντίκτυπος των συνομηλίκων στην ευαισθησία ανταμοιβής μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό της εφηβείας.
Comments