Κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, το σχολείο είναι ενεργός παράγοντας ανάπτυξης. Τα σχολεία είναι ένα κρίσιμο πλαίσιο όπου τα παιδιά πρέπει να εκπαιδεύονται στην προώθηση της θετικής ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης τόσο των γνωστικών όσο και των μη γνωστικών δεξιοτήτων και τελικά της εφαρμογής πρωτοβουλιών πρόληψης της ψυχικής υγείας.
Η ενσυνειδητότητα σύμφωνα με τη θετική ψυχολογία είναι μια βασική έννοια, σκοπός της οποίας είναι να συμβάλλει στη βελτίωση της σωματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου, στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του και στην πραγματοποίηση των στόχων του. Σύμφωνα με τον Jon Kabat-Zinn "Ενσυνειδητότητα είναι η με πρόθεση παρατήρηση της εμπειρίας μας στο παρόν, χωρίς κριτική." Πρόσφατα, οι πρωτοβουλίες που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα έχουν ενσωματωθεί στα σχολεία επικεντρώνονται στην εκπαίδευση του «ολόκληρου παιδιού» και στη θετική ανάπτυξη.
Η πρώτη και βασικότερη δεξιότητα της ενσυνειδητότητας είναι η με πρόθεση διαχείριση της προσοχής μας. Δεύτερο “συστατικό” της ενσυνειδητότητας είναι αυτό της παρατήρησης. Να αναγνωρίζουμε και παρατηρούμε στο παρόν όλα τα φαινόμενα που διαμορφώνουν αυτό που βιώνουμε. Το παρόν, ως τρίτο συστατικό είναι η μόνη στιγμή που έχουμε για να ζήσουμε. Η μόνη στιγμή να νιώσουμε, να μάθουμε, να αλλάξουμε, να μοιραστούμε και να απολαύσουμε. Το τελευταίο “συστατικό” της ενσυνειδητότητας είναι η μη-κριτική. Να στρέψουμε δηλαδή την προσοχή μας στην τρέχουσα εμπειρία μας χωρίς να την κρίνουμε, αναλύσουμε ή αξιολογήσουμε
Με την αυξημένη ακαδημαϊκή πίεση να πέφτει στα παιδιά ήδη από το νηπιαγωγείο, με αποτέλεσμα λιγότερο χρόνο για παιχνίδι και τις τέχνες, τα παιδιά σήμερα αντιμετωπίζουν ένα άνευ προηγουμένου στρες και άγχος.
Μέσα στο σχολικό περιβάλλον η ενσυνειδητότητα μπορεί να εμφανίζεται είτε άμεσα, με τη δημιουργία ενός προγράμματος εκμάθησης ενσυνειδητότητας για τους μαθητές, είτε έμμεσα, με τους εκπαιδευτικούς να υιοθετούν και να εξασκούν την πρακτική της ενσυνειδητότητας σε προσωπικό επίπεδο και να την εφαρμόζουν μέσα στη σχολική καθημερινότητα. Τώρα περισσότερο από ποτέ , η διδασκαλία της ενσυνειδητότητας στην τάξη είναι μια αναγκαιότητα. Τα παιδιά μας έχουν στρες και άγχος. Οι δάσκαλοι και οι γονείς είναι επίσης στρεσαρισμένοι και αγχωμένοι. Η ζωή μας είναι πολυάσχολη και συχνά βρίσκουμε τις σκέψεις μας να βουίζουν για το παρελθόν ή να ανησυχούν για το μέλλον. Χρειαζόμαστε επίγνωση γιατί μας διδάσκει να ζούμε την παρούσα στιγμή, απολαμβάνοντας και βιώνοντας αυτό που έχουμε μπροστά μας.
Οι δάσκαλοι μπορούν να εφαρμόσουν την εξάσκηση της ενσυνειδητότητας για τη συνεχή εκπαίδευση. Οι γονείς και οι διευθυντές του σχολείου μπορούν επίσης να έχουν την εκπαίδευση επίγνωσης. Εάν οι δάσκαλοι, οι γονείς και το σχολικό προσωπικό εξασκήσουν την ενσυνειδητότητα, μπορούν να μεταφέρουν αυτά τα εργαλεία στα παιδιά, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των προβλημάτων συμπεριφοράς, του άγχους των εξετάσεων, του άγχους απόδοσης, της βελτίωσης της αυτοπεποίθησης μειώνοντας τα αισθήματα ανικανότητας και βελτιώνοντας την εικόνα του εαυτού τους βιώνοντας μια αίσθηση ικανότητας στην επίλυση προβλημάτων.
Τρόποι εξάσκησης της ενσυνειδητότητας μέσα στην τάξη
· Μέσω της αναπνοής. Όταν ένα άτομο είναι στρεσαρισμένο ή αγχωμένο, παίρνει συχνά ρηχές αναπνοές στο στήθος μας. Αναπνέοντας βαθιά από την κοιλιά για τρία δευτερόλεπτα και εκπνέοντας για επίσης τρία δευτερόλεπτα, μπορεί να ηρεμήσει τόσο το σώμα όσο και το μυαλό. Είναι δυνατόν να κλείσουν τα μάτια, εάν αισθάνονται άνετα.
· Μέσω αισθητηριακών εμπειριών. Οι αισθητηριακές εμπειρίες βοηθούν επίσης τα παιδιά να εστιάσουν και να χαλαρώσουν. Να ακούγονται δηλαδή χαλαρωτική μουσική ή άλλοι ηρεμιστικοί ήχοι στην τάξη ή ακόμα οι ήχοι που υπάρχουν στη φύση κάνοντας έναν περίπατο.
· Μέσω καθοδηγούμενης απεικόνισης. Αναπτύσσει τη φαντασία των παιδιών. Βοηθά επίσης στην ενοποίηση της μάθησης με την προηγούμενη γνώση. Οι μαθητές σε αυτοί την περίπτωση με την καθοδήγηση του δασκάλου τους μπορούν να κλείσουν τα μάτια και να ξεκινήσουν ένα προσποιητό ταξίδι βασισμένο για παράδειγμα στο μάθημα που διδάσκονται.
· Μέσω της κίνησης. Οι άνθρωποι γεννιούνται για να κινούνται. Η κίνηση είναι ένα φυσικό μέρος της ανθρώπινης ζωής που έχει γίνει πολυτέλεια στη σύγχρονη εποχή. Η εισαγωγή της κίνησης στην τάξη επιτρέπει στους μαθητές να αξιοποιήσουν τον φυσικό τρόπο μάθησής τους. Η γιόγκα είναι μια απλή στρατηγική για να προσθέσετε κίνηση στη σχολική σας μέρα.
Τι προσφέρει η ενσυνειδητότητα σε παιδιά και εφήβους;
· χαμηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους, γεγονός που συνέβαλε στη βελτίωση των ακαδημαϊκών τους επιδόσεων.
· αποτελεσματικό εργαλείο για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού στη ρίζα του. Βελτιώνοντας την ενσυναίσθηση με εργαλεία όπως η ενσυνειδητότητα και βελτιώνοντας την κοινωνική και συναισθηματική μάθηση θα μπορούσαν να είναι το κλειδί ώστε να σταματήσουν τους νταήδες πριν γίνουν νταήδες.
· ενισχύει την ανθεκτικότητα των παιδιών και τα βοηθά να κατανοούν και να ρυθμίζουν τα συναισθήματά τους.
· λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και καλύτερη ψυχική υγεία, ποιότητα ζωής, κοινωνικές δεξιότητες και ακαδημαϊκή ικανότητα.
· λιγότερο αρνητικό συναίσθημα, άγχος, κατάθλιψη και μηρυκασμό, και μεγαλύτερη αισιοδοξία, σχολική αυτοαντίληψη, αυτο-αποτελεσματικότητα και σχολική ικανότητα.
· χαμηλότερα επίπεδα στρες και αρνητικά συναισθήματα, καθώς και μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή,
Πότε είναι καλό να εφαρμόσουμε την ενσυνειδητότητα;
Οι μεταβατικές περίοδοι ανάπτυξης μπορεί να είναι μια ιδιαίτερα σημαντική στιγμή για την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων προσοχής. Οι μεταβατικές περίοδοι μπορούν να θεωρηθούν ως «παράθυρα ευκαιρίας» για την καλλιέργεια της θετικής ανάαπτυξης. Η προ-και πρώιμη εφηβεία (δηλαδή, παιδιά ηλικίας 9-12 ετών περίπου) είναι μια τέτοια μεταβατική περίοδος στην ανάπτυξη λόγω της φύσης και του γρήγορου ρυθμού των αλλαγών που συμβαίνουν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Πράγματι, λίγες αναπτυξιακές περίοδοι χαρακτηρίζονται από πολλές αλλαγές σε πολλά επίπεδα, συμπεριλαμβανομένων αλλαγών λόγω της εφηβείας, γνωστικές και συναισθηματικές αναπτυξιακές και κοινωνικές αλλαγές. Αυτά τα χρόνια χαρακτηρίζονται επίσης από αυξήσεις σε διάφορα προβλήματα ψυχικής υγείας.
Τα σχολεία που χρησιμοποιούν εκπαίδευση βασισμένη στην ενσυνειδητότητα θεωρούν γενικά τους μαθητές και τους δασκάλους ως εταίρους στη μαθησιακή εμπειρία. Όταν οι μαθητές χρησιμοποιούν την ενσυνειδητότητα στις μαθησιακές τους διαδικασίες, χρησιμοποιούν τη δημιουργικότητα, βιώνουν γνωστική ευελιξία και είναι σε θέση να χρησιμοποιούν καλύτερα τις πληροφορίες για να ενισχύσουν τη μνήμη για διδακτική διατήρηση. Ως αποτέλεσμα, τα άτομα τείνουν να αισθάνονται περισσότερο τον έλεγχο της ζωής τους. Σε αντίθεση με την απλή απομνημόνευση μιας πληθώρας γεγονότων, τα παιδιά μπορούν να διδαχθούν με τρόπο που μπορεί να βιώσουν έκπληξη και απόλαυση, ζωντανεύοντας τη μαθησιακή εμπειρία.
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις της ενσυνειδητότητας στο σχολικό πλαίσιο έχει αυξηθεί πολύ, αλλά είναι ακόμα στα σπάργανα. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος τους μηχανισμούς που αποτελούν τη βάση της αποτελεσματικότητας αυτών των παρεμβάσεων στο σχολικό πλαίσιο, ενώ επίσης είναι σημαντικό να καθοριστεί υπό ποιες συνθήκες είναι πιο αποτελεσματικές και για ποιον.
Συντάκτρια:
Παναγιώτα Παπαδάκη
Comentarios